Hồi nhỏ, tôi hay được khen thông minh. Có thể do tôi là vận động viên cờ vua, vô địch một số giải “ao làng” và kết quả học tập tốt. Những ngày đầu đi làm, cũng được đánh giá sáng lán, thông minh, nhanh nhẹn. Nhờ vậy, được cất nhắc, bổ nhiệm và sớm làm quản lý.
Về sau này, bản thân tôi và nhiều người được xem là thông minh, gặp phải những thất bại, va vấp. Tôi may mắn vì cái giá phải trả cho sự thông minh của mình là không quá đắt. Tôi nhận ra, thông minh là chưa đủ.
Ngoài may mắn, bên cạnh thông minh, để thành công và hạnh phúc, con người cần có trí tuệ. Phân biệt giữa thông minh và trí tuệ như sau:
- Người thông minh có thể nhận thức được lợi ích và tổn hại trong từng hành động; người có trí tuệ biết cách buông bỏ và xem nhẹ những điều không cần thiết để giữ tâm hồn thanh thản.
- Người thông minh thường khó chấp nhận chịu thiệt thòi; còn người trí tuệ hiểu rằng đôi khi cần phải nhượng bộ để đạt được lợi ích lâu dài.
- Người thông minh biết mình có thể làm gì; còn người trí tuệ không chỉ biết điều đó mà còn hiểu rõ những gì mình không thể làm và không cố chấp theo đuổi nó.
- Người thông minh giỏi nắm bắt cơ hội; nhưng người trí tuệ biết khi nào nên buông tay, hiểu rằng không phải mọi cơ hội đều đáng để dành công sức.
- Người thông minh thường thích thể hiện khả năng của mình; trong khi người trí tuệ lại khiêm tốn và biết cách ẩn giấu tài năng, giữ cái tôi thấp để học hỏi thêm từ người khác.
- Người thông minh muốn người khác làm theo ý mình; người trí tuệ lại quan sát và thấu hiểu để cùng nhau tiến bộ.
- Thông minh đến từ tri thức; trí tuệ từ ứng xử và văn hóa. Càng hiểu biết nhiều, bạn càng thông minh; càng có văn hóa, bạn càng trí tuệ.
Thông minh có thể đem lại thành công nhanh chóng nhưng trí tuệ giúp duy trì thành công đó và mang lại sự viên mãn.
Thông minh là bản tính, trí tuệ là kết quả của sự rèn luyện và tu dưỡng. Nếu chỉ muốn thành công, thông minh có thể đủ. Nhưng để thoát khỏi phiền muộn và sống một cuộc đời ý nghĩa, bạn cần có trí tuệ.
Và cuối cùng, dù bạn thông minh hay trí tuệ, điều quan trọng là luôn giữ một trái tim ấm áp và nụ cười trên môi.
Nguyễn Tuấn Quỳnh